Ναρκισσιστική κακοποίηση Live στην τηλεόραση
Ποια τα προειδοποιητικά στοιχεία και ποια η κατάλληλη αντίδραση
Καλησπέρα σας,
Η ανάλυση για τη γλώσσα σώματος και τη λεκτική επικοινωνία αυτή την εβδομάδα περιλαμβάνει Ελένη Μενεγάκη και ένα πολύ διδακτικό απόσπασμα όπου θα δούμε τον ορισμό της ναρκισσιστικής κακοποίησης (narcissistic abuse), αλλά και την αντίδραση των παρευρισκόμενων (bystanders) σε ζωντανή μετάδοση.
Με δεδομένα τα πρόσφατα spaces στο twitter και την ανάλυση ορισμένων από τις ναρκισσιστικές τεχνικές που χρησιμοποιούνται ,θα αναλύσουμε πώς μπορούμε να ξεδιαλύνουμε την κακοποίηση αυτή, αλλά και πώς μπορούμε να την αντιμετωπίζουμε, μια κάθε άλλο παρά εύκολη “αποστολή”.
Σύμμαχός μας η ενημέρωση, η ευαισθητοποίηση και η μόρφωση στις παραπάνω καταστάσεις. Τα DMs και τα emails που κατά καιρούς λαμβάνω, δείχνουν ότι…γίνεται “δουλίτσα” πάνω στα χαρακτηριστικά αυτά. Το σημαντικό είναι ότι πολλοί φίλοι/ες αλλάζουν επίπεδο, από αυτό του unconscious incompetence, σε αυτό του conscious incompetence. Η διαφορά είναι τεράστια. Προχωράμε…
Για το bystander effect, την (μη) αντίδραση των παρευρισκόμενων, κατά τη διάρκεια της ναρκισσιστικής κακοποίησης, δείτε το πείραμα με το “δωμάτιο με τον καπνό” (smoke-filled room), για το οποίο έγινε αναφορά στο προηγούμενο Friday Cluster newsletter.
Πριν περάσουμε στην ανάλυση, να δούμε τις δηλώσεις αποποίησης ευθύνης (disclaimers):
Disclaimer 1: Τα παρακάτω δεν αποτελούν επιστημονική γνώμη, παρά μόνο προσπάθεια ανάγνωσης της γλώσσας σώματος και της λεκτικής επικοινωνίας του εκάστοτε ατόμου που αναλύεται η συμπεριφορά και η γλώσσα σώματός του.
Disclaimer 2: Στην ανάλυση αυτή, παρατίθενται ορισμένες παρατηρήσεις (data points) και αξιολογούνται σε μία κλίμακα παραπλανητικής συμπεριφοράς (deception rating scale). Οι αντιδράσεις κάθε ανθρώπου βέβαια, μπορεί να είναι μοναδικές και να παρεκκλίνουν από τις αναμενόμενες.
Disclaimer 3: ΤΙΠΟΤΑ από τα παρακάτω δεν είναι απόλυτο. Πάμε…
Το απόσπασμα αυτό έφερε στην προσοχή μου μία φίλη follower την περασμένη εβδομάδα tag-άροντας με στο twitter
Και ενώ ήθελα να σας γράψω αυτή την εβδομάδα για τα pre-violence indicators με ένα παράδειγμα από ένα διαγωνισμό bodybuilding που είχε γίνει στην Ελλάδα το 2016 και αρνητικό πρωταγωνιστή έναν Ελληνα διαγωνιζόμενο, επέλεξα να αφιερώσω χρόνο στην ναρκισσιστική κακοποίηση, και να αφήσω το θέμα αυτό για την επόμενη εβδομάδα.
Το περιστατικό που θα αναλύσουμε σήμερα έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια (και πιθανότατα στον επίλογο) της εκπομπής της Ελένης Μενεγάκη (ΕΜ) και είχε σαν θύμα της ναρκισσιστικής κακοποίησης την συμπαρουσιάστρια Ελιάνα Χρυσικοπούλου (ΕΧ) - συμπεριφορά που όταν γίνεται ζωντανά στη τηλεόραση έχει πολλαπλές επιπλοκές, αφενός για το “θύμα” και την ψυχολογία/ φήμη του, και αφετέρου με την γενικότερη “αποδοχή” και προβολή μιας τέτοιας συμπεριφοράς ως “κανονική”. Μέχρι στιγμής, δεν βρήκα κάποια απολογητική δήλωση της Μενεγάκη για αυτό το συμβάν κακοποίησης…
Στον επίλογο της εκπομπής, η ΕΜ συνοψίζει αναφερόμενη στις διαφορετικές σεζόν και πώς διαφορετικά μοτίβα παρουσιάζονται στο τέλος καθεμίας από αυτές, μέχρι τη στιγμή που η ΕΧ πράττει (δις!) το προπατορικό αμάρτημα του να ρωτήσει την ΕΜ “πώς νιώθει για την παρούσα σεζόν”… αρχικά στο 0:15 και (αφού η ΕΜ την αγνοεί ) στο 0:21… πάμε να δούμε όλο το απόσπασμα.
Στο πλαίσιο της ανάλυσης αυτής, θα εστιάσουμε στην αντίδραση της ΕΜ σχετικά με την ομολογουμένως πολύ επιθετική (not) ερώτηση της EX σχετικά με το “πώς την νιώθει φέτος (την σεζόν);”… ξεχνώντας βασικούς άγραφους κανόνες, σαν συμπαρουσιάστρια της εκπομπής, όπως ότι
Συνεντεύξεις η Μενεγάκη δεν δίνει…
Ερωτήσεις στην Μενεγάκη δεν γίνονται…
Η Μενεγάκη ρωτάει εδώ (εκεί) μέσα…
Η Μενεγάκη λέει αυτά που θέλει να πει εκείνη…
Όχι συνεντεύξεις στην Μενεγάκη
Πάμε να δούμε το πρώτο σκέλος της απάντησης της ΕΜ απομαγνητοφωνημένο και σε βίντεο:
(ΕΜ) φέτος, κάθε χρονιά κλείνουμε με άλλο τρόπο…
(ΕΧ) φέτος πώς τη νιώθεις;
(ΕΜ) Κάθε χρονιά είναι μία άλλη…μια άλλη ζωή…μια άλλη κατάσταση…μια ζωή…μια μικρή ζωή είναι κάθε σεζόν εδώ μέσα…
(ΕΧ) Πώς τη νιώθεις φέτος; Επειδή λες γέλια…αυτά…αλλαγές
(ΕΜ) Πρώτον. συνεντεύξεις δεν δίνω…τα`χω ξαναπεί αυτά…τα ξαναλέω άλλη μία τελευταία…ερωτήσεις στην Μενεγάκη δεν γίνονται…
(ΕΧ) Όχι..όχι…εντάξει…
(ΕΜ) Η Μενεγάκη ρωτάει εδώ μέσα…λοιπόν, από εκεί πέρα, εγώ λέω αυτά που θέλω να πω, όπως θα τα πεις κι εσύ αυτά που θέλεις (σ.σ. not so…) …όχι όμως συνεντεύξεις σε μένα ρε παιδιά…
Από το 0:16 έως το 0:29 από το απόσπασμα αυτό βλέπουμε μια σειρά από σημεία αναφοράς που δείχνουν επιθετική συμπεριφορά στα όρια της ναρκισσιστικής κακοποίησης. Αξίζει να επισημανθεί στο σημείο αυτό ότι η ΕΜ έχει πολλές επιλογές όσον αφορά τον τρόπο που (δεν) θα αντιδράσει. Εκείνη βέβαια επιλέγει τον τρόπο που πληγώνει ανεπανόρθωτα τόσο το δικό της αυθεντικό κύρος (authority) όσο και την ψυχολογία της συμπαρουσιάστρια της, όπως θα δούμε στα στιγμιότυπα παρακάτω.
Στη δεύτερη ερώτηση της ΕΧ (Πώς τη νιώθεις φέτος; Επειδή λες γέλια…αυτά…αλλαγές), βλέπουμε μικρο-έκφραση αηδίας στην ΕΜ, όπως επίσης και teeth sucking (εισπνοή µέσα από τα δόντια – υποδηλώνει επιθετικότητα προς τον συνομιλητή) πριν καν ξεκινήσει να μιλάει…
Ενώ στην κίνηση που κάνει η ΕΜ, προκειμένου να κοιτάξει την ΕΧ, παρατηρείται έντονη συστολή της κόρης των ματιών (επιπλέον επιθετικότητα)
Και ενώ το πλάνο γυρίζει στην ΕΧ που δίνει αυθεντικό χαμόγελο κάνοντας την ερώτηση (χωρίς να έχει ιδέα για το τι έρχεται…)
Παρατηρούμε την ΕΜ πάνω στο “Πρώτον. συνεντεύξεις δεν δίνω…”, να δείχνει teeth sucking και πάλι, μαζί με chin thrust (ώθηση του πηγουνιού προς τα έξω), wing dilation (το δεξί ρουθούνι μεγαλώνει καθώς αναπνέει) παράλληλα με έκθεση των κυνόδοντών της σε μία πολύ επιθετική συστάδα (cluster) - την ίδια στιγμή η ΕΜ κρατάει το κόκκινο ντοσιέ και με τα δύο χέρια της μπροστά της (object barrier) σε μία παράλληλη ένδειξη ανασφάλειας…όλα ενδείξεις pre-violence συμπεριφοράς…
Από πλευράς λεκτικής επικοινωνίας, η ΕΜ δείχνει έντονα σημάδια ναρκισσιστικών τεχνικών με το mind reading (“Πρώτον, συνεντεύξεις δεν δίνω”) τη στιγμή που η ερώτηση που της γίνεται είναι πολύ συγκεκριμένη, ενώ εκείνη την εκλαμβάνει ότι η ΕΧ θέλει να της “πάρει συνέντευξη” αλλά και να την φέρει σε δύσκολη θέση…
Παράλληλα συνεχίζει με έμμεση απειλή “τα`χω ξαναπεί αυτά…τα ξαναλέω άλλη μία τελευταία” - τι θα γίνει δηλαδή αν κάποιος συμπαρουσιαστής της, ξεχαστεί και της απευθύνει κάποια ερώτηση; Παρατηρούμε - live στον τηλεοπτικό φακό - την αποτύπωση της ψευδούς αίσθησης ανωτερότητας όπως επίσης και την αίσθηση “μεγαλοπρέπειας” (superiority) και “δικαιώματος” (entitlement).
Ενώ από τον “χορό”, δεν θα μπορούσε να λείπει και το duper`s delight χαμόγελο…πάνω στην ίδια φράση.
Στιγμιαία ο σκηνοθέτης πάει να “σώσει οτιδήποτε αν σώζεται” (που λέει και το λαϊκό άσμα) ανοίγοντας το πλάνο, κατά το οποίο βλέπουμε την στάση του σώματος της ΕΧ να έχει αλλάξει εντελώς (elbow close - προστατεύει ασυναίσθητα με τους αγκώνες της τα όργανα του σώματός της), αισθανόμενη την…κακοποίηση από την ΕΜ, ενώ τα 2/3 των υπόλοιπων συμπαρουσιαστών…αδιαφορούν (κλασικό παράδειγμα bystanders)
“Ερωτήσεις στην Μενεγάκη δεν γίνονται” συνεχίζει η ΕΜ, με τεράστια επιθετικότητα και θυμό ζωγραφισμένα συνέχεια στο πρόσωπό της (teeth sucking, wing dilation, eyebrow squeezing εξαιτίας του θυμού)… και όλα αυτά live on camera ένα random πρωινό επειδή κάποιος τη ρώτησε… “Πώς τη (σ.σ. τη χρονιά) νιώθεις φέτος;”…
Με την ερώτηση που αιωρείται πάντα σε αυτές τις καταστάσεις, όπως στην ανάλυση με τον Φιλιππίδη, να είναι: αν κάποιος νιώθει τόσο entitled και θεωρεί αποδεκτό να αντιδρά έτσι on camera… τι μπορεί να γίνεται πίσω από τον φακό;
Να δούμε και σε αργή κίνηση το παραπάνω απόσπασμα…
Και ενώ κάποιος μπορεί να φανταζόταν ότι τα παραπάνω ήταν ένα “ξέσπασμα” (hint: ποτέ δεν είναι) η ΕΜ το κάνει απολύτως ξεκάθαρο ότι είναι εκεί για να “τελειώσει” την δουλειά, συνεχίζοντας…
(ΕΜ) Η Μενεγάκη ρωτάει εδώ μέσα (σ.σ. χρησιμοποιεί τρίτο πρόσωπο αναφερόμενη στον εαυτό της) …λοιπόν από εκεί πέρα εγώ λέω αυτά που θέλω να πω, όπως θα τα πεις κι εσύ αυτά που θέλεις (σ.σ. αρκεί να μην πεις αυτά που δεν θέλω εγώ να πεις…) …όχι όμως συνεντεύξεις σε μένα ρε παιδιά…
(ΕΧ) Οοοοχι…
(ΕΜ) Εσύ πώς νιώθεις που εισέβαλες στα μέσα της σεζόν όντας εγκυμονούσα..έτοιμη να…
Στο απόσπασμα αυτό βλέπουμε και πάλι πολύ έντονο superiority και entitlement απο την ΕΜ όταν αναφέρεται στον εαυτό της μιλώντας στο τρίτο πρόσωπο (“Η Μενεγάκη ρωτάει εδώ μέσα”), δείγμα ναρκισσιστικής τεχνικής, όπως επίσης και συνεχόμενα barrier gestures προς την ΕΧ ακολουθούμενα από εξαιρετικό επιθετικό eye contact & pupil constriction (“λοιπόν από εκεί πέρα εγώ λέω αυτά που θέλω να πω”)…
Εξίσου ενοχλητική (disturbing) είναι και η στάση/ μη αντίδραση των εταίρων συμπαρουσιαστών, 2 εκ των οποίων φαίνεται να γελάνε κατά τη διάρκεια αυτής της ναρκισσιστικής κακοποίησης της συναδέλφου τους από την ΕΜ…η οποία κρατάει τον τελευταίο λόγο με την φράση που τεστάρει τα όρια ανεκτής συμπεριφοράς (boundary testing) της “Εσύ πώς νιώθεις που εισέβαλες στα μέσα της σεζόν όντας εγκυμονούσα”, την οποία η ΕΧ, έχοντας απειληθεί (“το λέω τελευταία φορά”), αλλά και έχοντας απαξιωθεί (γίνει devalued), προσπερνά…επιβεβαιώνοντας το control που απέκτησε “πάνω” της η ΕΜ τη συγκεκριμένη στιγμή…
Απίστευτα κακό παράδειγμα…
Το αίσθημα που αφήνει η ναρκισσιστική κακοποίηση στα “θύματα” είναι συνήθως αυτό του θυμού, της ντροπής και της αηδίας (τόσο προς τον εαυτό τους, όσο και προς τους θύτες), σημάδια που βλέπουμε και στην ΕΧ στο μονόλογο της, μετά το narcissistic rage της ΕΜ…
(ΕΧ) το στίγμα πάντα στο τέλος το δίνεις εσύ…αλλά φυσικά (μικρο-έκφραση αηδίας) εγώ μόνο για μένα μπορώ να μιλήσω
Κλείνοντας η ΕΧ, έχοντας έρθει αντιμέτωπη “με το τέρας”, προσπαθεί να εκλογικεύσει (rationalize) την κατάσταση, μιλώντας για τότε που την “καλοδέχτηκε” η ΕΜ στα τέλη του 2016… αλλά κάνοντας και αναφορά στο ότι “πάντοτε το αισθάνεται σπίτι της (disgust) εκεί πέρα, οπότε με πολύ μεγάλη χαρά (γνέφει ΟΧΙ) ήρθα”… λέξεις και φράσεις που δεν υποστηρίζονται από τη γλώσσα του σώματος (και δεν θα μπορούσαν ποτέ, μετά από ό,τι συνέβη λίγα δευτερόλεπτα πριν)
Να το δούμε και σε αργή κίνηση που τα micro-expressions είναι φανερά…
Disclaimer 4: Τέλος, χρειάζεται να επαναληφθεί ότι ΤΙΠΟΤΑ από τα παραπάνω δεν είναι απόλυτο. Οι αντιδράσεις κάθε ανθρώπου, ειδικά όταν μιλάμε για ακραίες καταστάσεις, είναι μοναδικές και μπορεί να παρεκκλίνουν από τις αναμενόμενες.
Κλείνοντας, το να κατέχουμε τις βασικές γνώσεις αναγνώρισης και αντιμετώπισης τέτοιων ναρκισσιστικών τεχνικών, αποτελεί καίριας σημασίας ικανότητα. Μέσα από τη μόρφωση και την εξάσκηση αυτή, γινόμαστε καλύτεροι στο να “διαβάζουμε” την γλώσσα του σώματος και να αποκωδικοποιούμε τέτοιες συμπεριφορές.
Αν ενδιαφέρεσαι να χτίσεις τις ικανότητες αυτές, ανάμεσα σε άλλες εξαιρετικά σημαντικές για την προσωπική/ κοινωνική/ επαγγελματική ζωή, το επόμενο Profiler Training group ξενικά στις 8 Ιανουαρίου 2023… be there.
σας ευχαριστούμε πολύ για τις αναλύσεις, είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσες.
αυτή τη μη συμμετοχή/αντίδραση των συναδέρφων φαντάζομαι την έχει βιώσει μεγάλο ποσοστό εργαζόμενων - προσωπικά το θεωρώ εξοργιστικό, διότι εάν ήξερε η ΕΜ και ο οποιοσδήποτε που κατέχει θέση εξουσίας σε εργασιακό χώρο, ότι θα έβρισκε ομαδική αντίδραση, ίσως θα το σκεφτόταν καλύτερα πριν προβεί σε ανάλογη συμπεριφορά.
Αυτό που με ενδιαφέρει πολύ είναι πως θα έπρεπε να αντιδράσει η συγκεκριμένη. Προφανώς δεν κανείς escalation αλλά επίσης το να βάζεις την ουρά στα σκέλια´ δεν είναι μια αντίδραση που με εκφράζει προσωπικά. Θα είχε ενδιαφέρον να το συζητήσουμε κάποια στιγμή.